Rokitnica (Zabrze)

---

Informacje ogólne

W Zabrzu, a dokładniej w Rokitnicy, zlokalizowane są istotne obiekty edukacyjne oraz akademiki, które stanowią część oferty Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Te budynki dydaktyczne zapewniają studentom odpowiednie warunki do nauki i rozwoju.

Nazwa

W 1295 roku w historycznym dokumencie, znanym jako Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis, miejscowość została odnotowana w formie zlatynizowanej jako Rokytnicza. Fragment dokumentu brzmi: Rokytnicza in parte nostre dyocesis decima more polonico.

Obecna nazwa miejscowości została oficjalnie zatwierdzona 19 maja 1946 roku.

Historia

Rokitnica ma bogatą historię, której pierwsze ślady sięgają już 1211 roku. W roku 1295 miejscowość została wymieniona w księdze uposażeń biskupstwa wrocławskiego, znanej jako „Liber fundationis Wratislaviensis” (CDS Bd. XIV, s. 96), co świadczy o jej dawnej osadniczej roli. Zapis ten sugeruje, że Rokitnica była dobrze ugruntowaną osadą, podzieloną diecezjalnie na dwie części: zachodnią, należącą do diecezji wrocławskiej, oraz wschodnią, przypisaną do diecezji krakowskiej.

Niektórzy historycy podnoszą tezę, że Rokitnica mogła mieć znacznie wcześniejsze korzenie, powstałe jeszcze przed podziałem Kresów Zachodnich Małopolski na dzielnice. Istnieje hipoteza, że jej powstanie datować można nawet na czas przed 1179 rokiem. Przez wieki miejscowość zmieniała właścicieli, których nie zabrakło w jej historii. Wśród nich można wymienić takie postacie jak Wacław Miechowski, Jan Kralicz, Fryderyk Górecki oraz Piotr Strzała.

Na podstawie badań zawartych w książce „Dawne dzieje Rokitnicy cz. 1” autorstwa Zygmunta Pierszalika z 2000 roku, można również zauważyć interesującą etymologię nazwy Rokitnica. Prawdopodobnie pochodzi ona od wierzby rokity, która rośnie na tamtejszych wilgotnych łąkach.

W dolinie małego potoku, który biegnie wzdłuż historycznego szlaku handlowego do Miechowic, w XIII wieku powstał gródek rycerski. Niestety, został on strawiony przez ogień w XV wieku. Niedaleko gródka znajduje się folwark, datowany na XVII wiek, który po II wojnie światowej został przekształcony w PGR. Dziś jest w rękach prywatnego właściciela, a w jego obrębie znajduje się zabytkowy dwór, wzniesiony w drugiej połowie XIX wieku.

Tuż za dworem działa stadion Sparty Zabrze, który został zbudowany krótko przed wybuchem I wojny światowej. W latach 1936–1945 nazwa dzielnicy była tożsama z niemieckim określeniem Martinau.

Warto także dodać, że Potok Rokitnicki, który przepływa przez Rokitnicę, pełnił funkcję granicy politycznej między Śląskiem a Małopolską aż do 1179 roku. Dodatkowo, do 1816 roku stanowił granicę między ziemią bytomską a toszecką. Przebiegająca wzdłuż rzeczki granica diecezji wrocławskiej oraz krakowskiej istniała aż do roku 1821.

Od 1905 do lat 30. XX wieku w Rokitnicy powstało osiedle patronackie dla pracowników kopalni hrabiego Franza von Ballestrema. W jego projektowaniu brał udział Hans von Poellnitz, szwagier Franza Ballestrema. Osiedle to jest aktualnie wpisane do rejestru zabytków, co potwierdza jego historyczną wartość.

Komunikacja

Rokitnica, będąca częścią Zabrza, cieszy się korzystnym położeniem komunikacyjnym. Przez dzielnicę biegnie droga krajowa DK94, która na jej krańcu łączy się z drogą DK78.

W centralnej części Rokitnicy znajduje się pętla autobusów miejskich, skąd można łatwo dojechać do wielu pobliskich miejscowości. Autobusy kursują do Centrum Zabrza oraz do takich miast jak Bytom, Tarnowskie Góry, Gliwice, Pyskowice i Chorzów.

Ponadto, zaledwie obok skrzyżowania DK94 i DK78 mieści się wjazd na Autostradę A1, określany jako węzeł Zabrze-Północ, co dodatkowo ułatwia dostęp do lokalnych i krajowych tras komunikacyjnych.

Kalendarium

– W roku 1829 zrealizowano budowę drogi utwardzanej prowadzącej do Bytomia,
– W 1830 roku powstała pierwsza szkoła, co było istotnym krokiem w kierunku edukacji lokalnej społeczności,
– W 1842 roku przebudowano istniejący trakt do Bytomia,
– W 1857 roku wzniesiono kaplicę Matki Boskiej Bolesnej, która do dzisiaj jest istotnym punktem dla mieszkańców,
– W 1890 roku rozpoczęto budowę wodociągów, a wodę podciągnięto z Karchowic,
– W 1899 roku Hrabia Ballestrem uruchomił kopalnię węgla kamiennego Castellengo, która później stała się znana jako kopalnia Rokitnica; pole górnicze uzyskano już w 1857 roku,
– W latach 1906 powstało osiedle robotnicze dedykowane pracownikom kopalni,
– W latach 1902–1904 zbudowano w Rokitnicy Powiatowy Dom Nieuleczalnie Chorych oraz Sanatorium Powiatowe,
– W 1910 roku powstał Powiatowy Dom Inwalidów oraz ośrodek kolonijny,
– W latach 1911–1912 wzniesiono neobarokowo-modernistyczny kościół parafii pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusowego, zaprojektowany przez profesora E. Kühn,
– W 1920 roku doszło do tragicznego wybuchu pyłu węglowego w kopalni Castellengo, w którym zginęło 30 górników,
– W 1925 roku Rokitnicę połączono linią tramwajową z Miechowicami oraz z Wieszową,
– W 1928 roku nastąpiło połączenie Rokitnicy z Helenką linią tramwajową,
– W latach 1926–1928 zrealizowano budowę Szpitala Spółki Brackiej,
– W tym samym roku ukończono budowę ratusza, którego projekt stworzył Theodor Ehl,
– W 1948 roku w zabudowaniach Szpitala Spółki Brackiej utworzono Akademię Lekarską, która miała jeden wydział lekarski oraz oddział stomatologiczny; rok później przemianowano ją na Śląską Akademię Medyczną im. Ludwika Waryńskiego (obecnie Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach),
– W 1951 roku Rokitnicę włączono jako jedną z dzielnic do Zabrza,
– Również w 1951 roku otwarto połączenie tramwajowe z Rokitnicy do Mikulczyc,
– W 1968 roku zlikwidowano połączenie tramwajowe do Mikulczyc,
– W 1971 roku miała miejsce katastrofa w Kopalni Węgla Kamiennego Rokitnica, w której zginęło 10 górników, a jedynym, który przeżył był Alojzy Piontek,
– W 1983 roku zamknięto połączenie tramwajowe do Bytomia,
– W 2016 roku miało miejsce otwarcie Sali Królestwa Świadków Jehowy.

---

Oceń: Rokitnica (Zabrze)

---