Plac Wolności, położony w sródmieściu Zabrza, jest wyjątkowym miejscem, które przyciąga uwagę zarówno mieszkańców, jak i turystów. Jego znaczenie w tkance miejskiej jest niezwykle istotne, jako że jest on wyłączony z ruchu kołowego i stanowi oazę spokoju w centrum miasta.
Podczas spaceru po placu, można z łatwością dotrzeć do ulicy Wolności, która pełni rolę reprezentacyjnego deptaka miejskiego. Ta malownicza ulica jest otoczona zwartą zabudową, składającą się z eleganckich kamienic, które powstały na przełomie XIX i XX wieku. Elementy te nadają miejscu niepowtarzalny klimat historyczny oraz architektoniczną wartość.
Wszystkie te cechy sprawiają, że Plac Wolności nie tylko pełni funkcje rekreacyjne, ale także stanowi ważny punkt na mapie kulturowej Zabrza, gdzie można poczuć puls miejskiego życia.
Historia
Plany trójmiejskiego śródmieścia
Prace nad stworzeniem centralnego placu Zabrza rozpoczęły się już w latach dwudziestych XX wieku. Plan ten był częścią szerszej koncepcji utworzenia reprezentacyjnego centrum dla Górnośląskiego Trójmiasta, łączącego Gliwice, Zabrze oraz Bytom. Już w 1927 roku ogłoszono pierwszy konkurs na projekt urbanistyczny tego „city”, który został pomyślnie rozstrzygnięty 31 stycznia 1928 roku.
Na pierwszy konkurs nadesłano 49 projektów, w większości autorstwa architektów ze Śląska. Jednak po ocenieniu nadesłanych prac, komisja konkursowa stwierdziła, że żaden projekt nie spełniał wymogów, co skutkowało przyznaniem trzech równorzędnych wyróżnień zamiast nagrody głównej. W tej samej nowożeńca 1928 roku ogłoszono kolejny konkurs, tym razem z udziałem znanych niemieckich architektów, takich jak Paul Bonatz, Hans Poelzig, Maks Berg oraz Dominikus Böhm. Niestety, ze względu na ograniczenia finansowe żaden z projektów nie został zrealizowany.
Jednak jedno z niezrealizowanych założeń, dotyczące przebudowy placu Wolności autorstwa Moritza Wolfa i Alberta Krawietza, stało się inspiracją dla przyszłego projektu zabudowy mieszkaniowej Placu Słowiańskiego w Zabrzu, położonego w zachodniej części miasta.
Przebudowa
Realizacja przebudowy placu miała miejsce w latach 1933–1936, a jej autorem był Karl Breuer. Projekt ten był prostszą wersją pracy Hansa Poelziga z 1928 roku. Prace budowlane rozpoczęły się 7 lipca 1933 roku, a ich pierwszym etapem była rozbiórka budynków gospodarczych. Warto zaznaczyć, że za wykonanie stalowego szkieletu parteru budynku przy placu Wolności 2 odpowiadała Huta Donnersmarcka. Uroczystość związana z zawieszeniem wiechy miała miejsce 19 października 1933 roku, a tego samego dnia ruszyły prace ziemne przy budowie obiektu przy placu Wolności 4, gdzie wiechę umieszczono 8 czerwca 1934 roku. Tuż przed tym, 4 czerwca 1934 roku, rozpoczęto rozbiórkę domów przy ul. Dworcowej.
W 1935 roku ogłoszono konkurs dla górnośląskich architektów na projekt wschodniej pierzei placu, który rozstrzygnęła praca inżyniera Karla Mayera z Gliwic. Szacunkowe koszty budowy wynosiły około ćwierć miliona marek.
Po II wojnie światowej
W 1997 roku na placu zainstalowano rzeźbę Spotkanie z własnym ja, stworzoną przez urodzonego w Zabrzu artystę Heinza Tobolli. Idea stworzenia rzeźby miała na celu wyrażenie przez artystę swojej więzi z rodzinnym miastem.
W trakcie remontu placu, który miał miejsce w sierpniu 2003 roku, odkryto zabytkową studnię, której lustro wody znajdowało się na głębokości 18 m. Prawdopodobnie służyła ona jako źródło wody dla następującego po przebudowie hotelu z lat 30. XX wieku. W 2005 roku zakończono prace związane z remontem studni, która została oczyszczona, ocembrowana oraz wyposażona w podświetlenie i szklane przykrycie.
Obchody 93. rocznicy urodzin Janoscha miały miejsce 11 marca 2024 roku, kiedy to uroczyście odsłonięto figurę Tygryska, postaci z bajek tego znanego twórcy. Wkrótce rzeźbę uzupełniła figura Misia, towarzyszącej postaci.
Przypisy
- Tygrysek z bajek Janoscha stanął na placu Wolności. miastozabrze.pl, 11.03.2024 r. [dostęp 10.11.2024 r.]
- Zmarł Heinz Tobolla, znakomity zabrzański artysta. gloszabrza24.pl, 29.03.2013 r. [dostęp 10.11.2024 r.]
- TomaszT. Wagner TomaszT., TomaszT. Ryłek TomaszT., Architektura modernistyczna w Zabrzu – Modernist architecture in Zabrze, Zabrze: Urząd Miejski, 2013 r. [dostęp 18.08.2023 r.]
- Bartosz T. Wieliński: W centrum Zabrza odkryto tajemniczą studnię. katowice.wyborcza.pl, 17.09.2003 r. [dostęp 10.11.2024 r.]
- Podświetlone źródło. zabrze.naszemiasto.pl, 15.12.2005 r. [dostęp 10.11.2024 r.]
- Zabrzańskie „city”, czyli serce przedwojennego Tripolis, Dziennik Zachodni.
- Zabrzańskie Place – Plac Wolności, Zabrze moje miasto, s. 1.
- Zabrzańskie Place – Plac Wolności, Zabrze moje miasto, s. 2.
- Zabrzańskie Place – Plac Wolności, Zabrze moje miasto, s. 3.
- die Hindenburger Stadtmitte unter Dach und Fach. „Der Oberschlesische Wanderer”. nr 227, 29.09.1934 r.
- Hindenburg wird schöner!. „Oberschlesien im Bild”. nr 12, 21.03.1935 r.
- a b Die werdende Großstadt Hindenburg. „Oberschlesien im Bild”. nr 8, 17.02.1928 r.
Pozostałe obiekty w kategorii "Ulice i place":
Aleja Jana Nowaka-Jeziorańskiego | Ulica Buchenwaldczyków w Zabrzu | Ulica Wolności w ZabrzuOceń: Plac Wolności w Zabrzu