Osiedle Borsiga, znane również jako Kolonia robotnicza Borsigwerk (w języku niemieckim: Siedlung Borsigwerk, po śląsku: Bozywerk), stanowi ważny przykład osiedli robotniczych, które powstały w obszarze Śląska. To miejsce zostało stworzone z myślą o pracownikach Kombinatu górniczo-hutniczego, który był własnością niemieckiego przemysłowca, Augusta Borsiga.
Budowa osiedla trwała od 1863 do 1871 roku i miała miejsce pomiędzy doliną Bytomki a trasą, która łączyła Bytom z Zabrzem. Osiedle znalazło się na południe od sąsiednich kopalni, takich jak Hedwigswünsch, zwanej „Życzeniem Jadwigi”, oraz Ludwigsglück, znanej jako „Szczęście Ludwika”. Warto zaznaczyć, że w 1863 roku uruchomiona została również pobliska hutnictwo.
Dziś to historyczne osiedle Borsiga wchodzi w skład dzielnicy Biskupice w Zabrzu, przyciągając zarówno miłośników historii, jak i osoby zainteresowane architekturą postindustrialną regionu.
Opis
Osiedle Borsiga, podobnie jak inne robotnicze osiedla, zostało zaprojektowane z myślą o komforcie jego mieszkańców. Z tego względu w jego skład wchodziły nie tylko domy mieszkalne, ale również cmentarz, szkoła, park, sala gimnastyczna oraz domy przeznaczone dla nauczycieli. Na terenie osiedla znajdowały się także pomieszczenia gospodarcze, w tym komórki i piwnice, co przyczyniało się do wszechstronności jego funkcjonalności.
W miarę upływu lat do osiedla dobudowano dwa przedszkola. Jedno z nich powstało z myślą o dzieciach robotników, natomiast drugie przeznaczone było dla dzieci pracowników zarządu oraz wysoko postawionych inżynierów. Standard mieszkań, które wynosiły średnio 55 metrów kwadratowych, na tamte czasy był bardzo wysoki. Każde z mieszkań składało się z kuchni oraz maksymalnie trzech izb, a na zewnątrz, przy klatkach schodowych, mieściły się ubikacje oraz dostęp do bieżącej wody.
Budynki osiedla, których ponad pięćdziesiąt zrealizowano w technologii dwupiętrowych familoków, wykonano tradycyjnie z czerwonej cegły. Osiedle charakteryzowało się geometrycznym układem zabudowań i ulic, co nadawało mu symetryczny i harmonijny charakter. W związku z większą powierzchnią mieszkań, koszty budowy całego kompleksu były niemal dwukrotnie wyższe w porównaniu do innych tego rodzaju osiedli w regionie.
Północna część osiedla, leżąca powyżej ulicy Okrzei, wyróżniała się lepszym standardem oraz odmienną formą, gdyż była przeznaczona dla pracowników wyższego szczebla. W tej i środkowej części osiedla znajduje się również zabytkowa aleja kasztanowców, która liczy niemal sto lat. Obecnie osiedle Borsiga uznawane jest za jedno z najbardziej unikatowych założeń patronackich na Górnym Śląsku.
Przypisy
- Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 1: Górny Śląsk, 2022 r., s. 275.
- Osiedle robotnicze „Borsigwerk” w Zabrzu. [dostęp 15.11.2015 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Osiedla":
Osiedle Janek | Osiedle Ballestrema w Rokitnicy | Osiedle Mikołaja Kopernika (Zabrze) | Osiedle Młodego Górnika | Osiedle Tadeusza Kotarbińskiego | Kolonia Grzybowska | Kolonia Wieszowska | Zabudowa mieszkaniowa Placu Słowiańskiego w ZabrzuOceń: Osiedle Borsiga