Robert Oszek to postać, która zasługuje na uwagę ze względu na swoje osiągnięcia w polskiej marynarce wojennej. Urodził się 30 maja 1896 roku wZabrzu, a zmarł 13 kwietnia 1938 roku w Katowicach.
Był kapitanem marynarki i oficerem Polskiej Marynarki Wojennej, skąd jego działalność nabrała szczególnego znaczenia. W szczególności należy podkreślić jego rolę jako dowódcy podczas III powstania śląskiego, co stanowi istotny rozdział w historii regionu i kraju.
Życiorys
Robert Oszek przyszedł na świat w rodzinie robotniczej jako brat Pawła. W wieku piętnastu lat podjął decyzję o ucieczce z domu. W 1910 roku osiadł w Hamburgu, gdzie rozpoczął pracę na statku wielorybniczym „Olaf II”, a swoje obowiązki wykonywał przez następne dwa lata.
Po powrocie do Niemiec, został powołany do niemieckiej marynarki wojennej. W latach 1912–1914 uczęszczał jako elew do szkoły marynarki w Murwik, znajdującej się niedaleko Flensburg. Po zakończeniu nauki, zaokrętował się na krążownik SMS „Bremen”, na którym wziął udział w rejsie do Meksyku. W trakcie tego rejsu, załoga krążownika została zaangażowana w tłumienie strajku robotników przemysłu naftowego. Z powodu interwencji w tej sprawie, Oszek stanął przed sądem, co skutkowało aresztowaniem i degradacją. Po powrocie do Niemiec, służył na okrętach szkolnych „Hertha” oraz „Kaiserin Augusta”.
Na początku I wojny światowej, przydzielono go do załogi krążownika pancernego SMS „Blücher”. Oszek był jednym z nielicznych marynarzy, którzy ostatecznie uratowali się po zatopieniu jednostki 24 stycznia 1915 roku. Został awansowany do stopnia bosmana oraz wysłany do szkoły nawigacyjnej w Altonie, a po jej ukończeniu objął dowództwo nad torpedowcem „D-8”, którym dowodził aż do zakończenia konfliktu. W 1917 roku za odwagę został uhonorowany Krzyżem Żelaznym I klasy.
W styczniu 1919 roku, Oszek przybył do Polski i wstąpił do Marynarki Wojennej. Początkowo służył jako ppor. mar. w porcie wojennym w Toruniu, a od 1920 roku w Flotylli Pińskiej. Jego kariera wojskowa obejmowała także udział w wojnie polsko-bolszewickiej, gdzie pełnił funkcję zastępcy dowódcy okrętu opancerzonego „Pancerny I”, a od 17 sierpnia 1920 roku dowodził monitorem „Mozyrz”.
19 lutego 1921 roku, Robert Oszek został mianowany porucznikiem marynarki. Po tym, jak otrzymał urlop, udał się na Górny Śląsk, gdzie włączył się w działania związane z plebiscytem. 27 lutego 1921 roku zgłosił się do Dowództwa Obrony Plebiscytu i zainicjował działania zmierzające do przyłączenia Górnego Śląska do Polski. Na początku maja 1921 roku utworzył specjalny oddział szturmowy składający się z byłych marynarzy. Oddział ten, zmotoryzowany i wyposażony w improwizowane pojazdy, brał udział w III powstaniu śląskim, w tym w bitwie o Górę św. Anny. 4 czerwca 1921 roku dowodził jednostką, która stłumiła bunt w dowództwie Grupy „Wschód”, co miało na celu aresztowanie Wojciecha Korfantego.
Po zakończeniu powstania, Oszek został dowódcą konspiracyjnej Organizacji „P”, która miała na celu ochronę wspierających polskich placówek oraz instytucji aż do momentu ich przejęcia przez polskie władze. Ponadto organizacja ta zajmowała się ochroną kontrwywiadowczą oraz likwidacją magazynów broni niemieckich. Pełnił tę funkcję do czerwca 1922 roku, utrzymując kontakt z przedstawicielami koalicji przez por. Teodora Lelka, byłego zastępcę dowódcy Żandarmerii Wojsk Powstańczych. W 1922 roku Oszek awansował do stopnia kapitana marynarki i ponownie podjął służbę w Marynarce Wojennej.
W 1924 roku został zdemobilizowany. Następnie pracował jako kierownik hurtowni tytoniowych w Królewskiej Hucie oraz Katowicach, a także aktywnie działał w Związku Powstańców Śląskich. Robert Oszek zmarł w Katowicach 13 kwietnia 1938 roku, a po tygodniu, 16 kwietnia, został pochowany na cmentarzu garnizonowym w Katowicach, położonym przy ul. Zgrzebnioka, obecnie między ulicami Ceglaną i Meteorologów.
Awanse
Robert Oszek zdobył kilka znaczących awansów w marynarce wojennej, które podkreślają jego rozwijającą się karierę na przestrzeni lat.
- podporucznik marynarki w 1919 roku,
- porucznik marynarki w dniu 19 lutego 1921 roku,
- kapitan marynarki w 1922 roku.
Ordery i odznaczenia
Robert Oszek był uhonorowany wieloma odznaczeniami, które świadczą o jego niezwykłym wkładzie w historię oraz zasługach na polu walki. Wśród jego najbardziej znaczących nagród znajdują się:
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, nadany w 1921 roku,
- Krzyż Niepodległości,
- Krzyż Walecznych, który otrzymał aż czterokrotnie,
- Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi,
- Krzyż Żelazny II Klasy, przyznany 10 czerwca 1915 roku,
- Krzyż Żelazny I Klasy, nadany 8 października 1917 roku,
- Krzyż Hanzeatycki,
- Honorowa Odznaka Plebiscytowa,
- Odznaka Orła Górnośląskiego.
Przypisy
- M. Patelski, Kapitan Teodor Lelek (1885–1965) – przyczynek do biografii zastępcy dowódcy Żandarmerii Wojsk Powstańczych, [w:] Powstania śląskie i plebiscyt górnośląski – perspektywa edukacyjna, muzealna i naukowa, Redakcja naukowa Krzysztof Kleszcz, Katarzyna Szawan, Instytut Śląski: Opole 2022.
- Hindenburger Anzeiger, 24.10.1917 r.
- Hindenburger Anzeiger, 1916.
- Dekret Wodza Naczelnego L. 3306 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 10).
- Zbigniew Z. Gołasz, Robert Oszek (1896–1938) – Żołnierz Niepodległej, Katowice 2018.
- Archiwum Państwowe w Katowicach oddział w Gliwicach, Księga USC w Zabrzu, Zabrze, 1896.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Otton Roczniok | Jerzy Lis (harcmistrz) | Ryszard Szkubacz | Robert MałekOceń: Robert Oszek